Czasowniki modalne w języku niemieckim. Pełna lista wraz z przykładami

Jakiś czas temu spotkałam się na kawę z moim kolegą z Niemiec, z którym poznaliśmy się na wymianie studenckiej. Oboje interesujemy się nauką języków i nasza rozmowa potoczyła się w kierunku różnic pomiędzy językiem polskim a niemieckim. Opowiedziałam mu, że czasowniki modalne w języku niemieckim wiążą się z częstym błędem językowym, który popełnia wielu moich uczniów, i z którym sama borykałam się na początku mojej przygody z nauką niemieckiego.

Problem polega na tym, że niemieckich zdań typu „Czy mogę tutaj usiąść?”, „Czy mogę otworzyć okno?” nie tworzymy z czasownikiem können (móc), lecz z dürfen (mieć pozwolenie). Wiele osób popełnia ten błąd, mówiąc np.: „Kann ich hier sitzen?” zamiast „Darf ich hier sitzen?”. Mój kolega zaśmiał się wtedy i powiedział, że nie jest to problem spotykający tylko osoby uczące się języka niemieckiego. Okazało się, że w ten sposób mówi też wiele Niemców!

Choć w praktyce mówi tak wiele osób, teoretycznie nie jest to poprawne. Z opowiadań mojego kolegi wynikło, że ten błąd wypominają często nauczyciele. Powstał na ten temat nawet znany i znienawidzony przez uczniów żart: Kiedy dzieci w szkole pytają „Kann ich auf die Toilette gehen?” (Mogę wyjść do toalety?) ulubioną odpowiedzią nauczycieli jest „Ich weiß nicht, ob du kannst, aber du darfst.” (Nie wiem czy możesz, ale masz na to pozwolenie).

Czasowniki modalne wprowadzają różne niuanse i dodają dodatkowe znaczenie do innych czasowników w zdaniu. W języku niemieckim, jak i w innych językach, są one ważnym elementem, z którym warto zapoznać się już na początku nauki. W tym artykule wyjaśnię wszystkie kwestie związane z czasownikami modalnymi. Zaczynajmy!

Table of Contents

Czym są czasowniki modalne w języku niemieckim?
Czasowniki modalne w niemieckim – znaczenie i odmiana
Jak najlepiej uczyć się czasowników modalnych?
Jak budować zdania z czasownikiem modalnym?
Określanie prawdopodobieństwa za pomocą czasowników modalnych
- Modalverben: wollen vs. sollen
Jak aplikacja Taalhammer może pomóc ci z nauką czasowników modalnych?

Czym są czasowniki modalne w języku niemieckim?

Czasowniki modalne (die Modalverben) modulują znaczenie innych czasowników w zdaniu – to właśnie stąd wynika ich nazwa. Wymagają towarzystwa innego czasownika, który powinien znajdować się na końcu zdania. Podstawowe znaczenia czasowników modalnych pozwalają nam precyzyjnie wyrazić różne intencje, możliwości, potrzeby, nakazy lub zdolności. Mają również dodatkową funkcję – określanie poziomów prawdopodobieństwa, ale o tym na samym końcu!

W języku niemieckim mamy 6 czasowników modalnych:

Niemiecki	Polski
müssen	musieć
sollen	mieć powinność
wollen	chcieć
dürfen	móc, mieć pozwolenie
mögen	lubić
können	móc, umieć, potrafić

Czasowniki modalne występują na drugim miejscu w zdaniu i modulują znaczenie innego czasownika. Zobacz poniższe przykłady:

Niemiecki	Polski
Ich muss einkaufen gehen.	Muszę iść na zakupy.
Ich mag einkaufen gehen.	Lubię chodzić na zakupy.
Ich soll einkaufen gehen.	Powinienem iść na zakupy.

Czasowniki modalne w niemieckim – znaczenie i odmiana

Przyjrzyjmy się teraz każdemu czasownikowi z osobna. Poniżej znajdziesz odmianę niemieckich czasowników modalnych w czasie teraźniejszym i przeszłym oraz przykładowe zdania, które pokażą ci jak używać ich w kontekście.

Wskazówka: Zauważ, że pierwsza i trzecia osoba liczby pojedynczej czasowników modalnych jest zawsze taka sama!

müssen – musieć

Czasownik müssen odmienia się w następujący sposób:

Niemiecki
OSOBA	CZAS TERAŹNIEJSZY	CZAS PRZESZŁY
ich	muss	musste
du	musst	musstest
er/sie/es	muss	musste
wir	müssen	mussten
ihr	müsst	musstet
sie/Sie	müssen	mussten

Czasownikiem müssen (musieć) możemy wyrazić:

Obiektywnie lub subiektywnie odczuwany obowiązek: Ich musste die Dokumente für meinen Chef bearbeiten. (Musiałem uzupełnić dokument dla mojego szefa.)
Obowiązek moralny (tylko pozytywny): Man muss seine Eltern ehren. (Trzeba szanować swoich rodziców.)
Obowiązek prawny: An einer roten Ampel muss man anhalten. (Jest obowiązek zatrzymywania się na czerwonym świetle.)
Konieczność: Der Patient muss sofort operiert werden. (Pacjent musi być natychmiast operowany.)

Sollen – mieć powinność

Odmiana czasownika sollen przedstawiona jest w tabelce poniżej:

Niemiecki
OSOBA	CZAS TERAŹNIEJSZY	CZAS PRZESZŁY
ich	soll	sollte
du	sollst	solltest
er/sie/es	soll	sollte
wir	sollen	sollten
ihr	sollt	solltet
sie/Sie	sollen	sollten

Czasownika sollen oznacza „mieć powinność/ obowiązek”. Użyjemy w następujących sytuacjach:

Zalecenia: Mia soll weniger Süßigkeiten essen. (Mia powinna jeść mniej słodyczy.)
Obowiązek moralny (pozytywny): Man soll seine Eltern ehren. (Należy szanować swoich rodziców.)
Obowiązek moralny (negatywny): Man soll Kinder nicht schlagen. (Nie należy bić dzieci.)
Zadanie/ Zlecenie: Ich soll mein Zimmer aufräumen. (Powinienem posprzątać w pokoju.)
Uprzejme pytanie: Soll ich Dir helfen? (Czy mam ci pomóc?)

Czasowniki modalne w języku niemieckim. Pełna lista wraz z przykładami — **Soll ich Dir helfen?**

wollen – chcieć

Odmiana czasownika wollen:

Niemiecki
OSOBA	CZAS TERAŹNIEJSZY	CZAS PRZESZŁY
ich	will	wollte
du	willst	wolltest
er/sie/es	will	wollte
wir	wollen	wollten
ihr	wollt	wolltet
sie/Sie	wollen	wollten

Czasownik wollen oznacza „chcieć” i używamy go do wyrażania:

Pragnienia/ Życzenia: Wir wollen nach Deutschland fahren. (Chcemy jechać do Niemiec.)
Planu/ Zamiaru: Wollt ihr mich heute besuchen? (Czy chcecie mnie dzisiaj odwiedzić?)

dürfen – móc, mieć pozwolenie

Odmiana czasownika dürfen:

Niemiecki
OSOBA	CZAS TERAŹNIEJSZY	CZAS PRZESZŁY
ich	darf	durfte
du	darfst	durftest
er/sie/es	darf	durfte
wir	dürfen	durften
ihr	dürft	durftet
sie/ Sie	dürfen	durften

Jedno z zastosowań czasownika dürfen (móc) opisałam już we wstępie do tego artykułu. Poniżej znajdziesz więcej przykładów:

Pozwolenie: Du durftest mit meinem Auto zu der Party fahren. (Mogłeś jechać na imprezę moim autem.)
Prawo: Mit 18 Jahren darf man in Deutschland wählen. (Można głosować w Niemczech w wieku 18 lat.)
Uprzejmie pytanie: Darf ich ein Fenster öffnen? (Czy mogę otworzyć okno?)
Obowiązek moralny (negatywny): Man darf zu alten Leuten nicht unhöflich sein. (Nie można być nieuprzejmym wobec starszych ludzi.)

mögen – lubić

Odmiana czasownika mögen:

Niemiecki
OSOBA	CZAS TERAŹNIEJSZY	CZAS PRZESZŁY
ich	mag	mochte
du	magst	mochtest
er/sie/es	mag	mochte
wir	mögen	mochten
ihr	mögt	mochtet
sie/Sie	mögen	mochten

Głównym znaczeniem czasownika mögen jest „lubić coś lub kogoś”, np. Ich mag meinen Kaffee ohne Zucker. (Lubię kawę bez cukru.), Ich mag dich. (Lubię cię.).

möchten

Moi uczniowie często pytają mnie czy möchten jest czasownikiem modalnym. Odpowiedź na to pytanie brzmi: Nie, nie jest on kolejnym czasownikiem modalnym, lecz formą Konjunktiv II Präteritum od czasownika mögen. Oznacza „chciałbym/ chciałabym”. Jest bliskoznaczny do czasownika wollen. Oba opisują coś, co chętnie chciałoby się mieć lub zrobić. Czasownika möchten używamy tylko w czasie teraźniejszym. Przykładowe zdania: Ich möchte einen Kaffee bestellen, bitte. (Chciałbym zamówić kawę), Sie möchte das Buch ausleihen, wenn es möglich ist. (Ona chciałaby wypożyczyć książkę, jeśli to możliwe.)

Odmiana czasownika möchten:

Niemiecki
ich	möchte
du	möchtest
er/sie/es	möchte
wir	möchten
ihr	möchtet
sie/Sie	möchten

können – móc, umieć, potrafić

Odmiana czasownika können:

Niemiecki
OSOBA	CZAS TERAŹNIEJSZY	CZAS PRZESZŁY
ich	kann	konnte
du	kannst	konntest
er/sie/es	kann	konnte
wir	können	konnten
ihr	könnt	konntet
sie/Sie	können	konnten

Czasownik können oznacza „móc” ,”umieć”, „potrafić”. Używamy go do wyrażania:

Umiejętności: Ich kann Klavier spielen. (Umiem grać na pianinie.)
Możliwości: Heute können wir dich besuchen. (Dzisiaj możemy cię odwiedzić.)
Pozwolenia: Ich konnte bis 24.00 Uhr auf der Party bleiben. (Mogłem zostać na imprezie do 24.)
Uprzejmego pytania: Kann ich Ihnen helfen? (W czym mogę pomóc?)

Jak najlepiej uczyć się czasowników modalnych?

Poznałeś już wszystkie czasowniki modalne i ich odmianę i pewnie zastanawiasz się jak to wszystko najlepiej zapamiętać. Spróbuj sposobu nauki całymi zdaniami. Już tłumaczę na czym to polega i dlaczego jest to najlepsza metoda. Tabelki przedstawione powyżej są pomocne podczas początkowych etapów nauki, aby zwizualizować schematy odmiany czasowników. Nie zamieściłam ich tutaj jednak po to, abyś uczył się ich na pamięć z góry na dół! Trudno jest osiągnąć płynność językową, jeśli podczas konwersacji musisz robić sobie przerwy na przypomnienie sobie jak wyglądała tabelka i zastanawianie się nad poprawną formą.

Na ratunek przychodzi nauka za pomocą zdań. Razem z zespołem Taalhammera długo rozmawialiśmy i testowaliśmy różne metody nauki języków. Nauka całymi zdaniami okazała się bezkonkurencyjnie najskuteczniejsza, dlatego na jej podstawie oparliśmy naszą aplikację. Przy nauce całych zdań dochodzi do tego, że nasz mózg zaczyna sobie pewne rzeczy optymalizować i rozpoznawać pewne wzorce. Zupełnie jak w języku ojczystym jesteśmy w stanie powiedzieć czy coś brzmi dobrze czy nie, nie mając pojęcia jaka reguła za tym stoi. Aby nauczyć się czasowników modalnych utwórz zdania do każdej osoby. Dobrze żeby te zdania mówiły o rzeczach lub sytuacjach dla ciebie zrozumiałych albo, co lepsze, które cię interesują. Możesz stworzyć własne fiszki: papierowe lub w naszej aplikacji. Powtarzaj je regularnie i przekonasz się sam jak skutecznie możesz uczyć się języka tym sposobem. Więcej wskazówek dotyczących nauki języka niemieckiego znajdziesz w tym artykule.

Jak budować zdania z czasownikiem modalnym?

Najważniejsza zasada dotycząca budowy zdań w języku niemieckim to: Czasownik zawsze powinien znajdować się na drugim miejscu w zdaniu. Powinieneś o niej pamiętać budując zdania z czasownikami modalnymi we wszystkich czasach.

Czas teraźniejszy – Präsens

Niemiecki	Polski
Ich muss mein Zimmer aufräumen.	Muszę posprzątać mój pokój.

W czasie teraźniejszym odmieniony czasownik modalny znajduje się na drugim miejscu w zdaniu. Czasownik główny w formie bezokolicznika przenosimy na sam koniec zdania.

Czas przeszły – Präteritum

Niemiecki	Polski
Ich musste mein Zimmer aufräumen.	Musiałem posprzątać pokój.

Tworzenie czasu przeszłego z czasownikami modalnymi jest bardzo proste. Zdanie w czasie Präteritum wygląda tak samo jak w Präsens: na drugim miejscu znajduje się odmieniony czasownik modalny, a na samym końcu czasownik główny w bezokoliczniku. Pamiętaj o tym, aby odpowiednio odmieniać czasownik.

Dobra wiadomość! Czasowników modalnych używa się prawie zawsze w czasie Präteritum, a nie w Perfekt. Jest on o wiele prostszy i jego znajomość wystarczy ci aby płynnie rozmawiać po niemiecku w 90% przypadków.

Czas przeszły – Perfekt

Niemiecki	Polski
Ich habe mein Zimmer aufräumen müssen.	Musiałem posprzątać pokój.

Aby utworzyć zdanie z czasownikiem modalnym w czasie Perfekt będziemy potrzebować czasownika posiłkowego – haben. Tym razem to on znajdzie się na drugiej pozycji w zdaniu. Oczywiście odmieniony odpowiednio do osoby. Czasownik modalny wędruje na sam koniec zdania w formie bezokolicznika.

Określanie prawdopodobieństwa za pomocą czasowników modalnych

Czasowniki modalne mają jeszcze jedną funkcję. Za ich pomocą można określić prawdopodobieństwo wydarzeń. Czasowniki modalne nie występują wtedy w swoim znaczeniu podstawowym, lecz służą jedynie do wyrażania naszych przypuszczeń. Działa to na tej samej zasadzie, co w języku polskim. Przykładowo, my też mówimy, że coś „nie może być prawdą” albo coś „musiało się wydarzyć”. Zobacz do tabeli poniżej:

Niemiecki		Polski
müssen – 90% (prawie na pewno)	Er muss krank sein, weil er nicht zur Schule gekommen ist.	On musi być chory, bo nie przyszedł do szkoły.
dürften* – 75% (bardzo prawdopodobne)	Sie dürften schon angekommen sein.	Oni prawdopodobnie już przyszli.
können – 50% (możliwe)	Sie kann schon zu Hause sein, da sie ihren Schlüssel hat.	Ona może być już w domu, bo ma swój klucz.
mögen – 40% (być może)	Es mag ja sein!	Może tak być!/ Być może!
können nicht – 0% (niemożliwe)	Das kann nicht wahr sein! Ich kann es einfach nicht glauben.	To nie może być prawda! Po prostu nie mogę w to uwierzyć.

*dürften – czasownik dürfen w trybie przypuszczającym Konjunktiv II

Modalverben: wollen vs. sollen

Szczególną uwagę warto zwrócić na czasowniki wollen i sollen. Służą one do dystansowania się od wypowiedzi i wprowadzają pewien dystans od przekazywanej informacji, sugerując, że wypowiadający może mieć wątpliwości lub nie jest w pełni przekonany o prawdziwości tej informacji.

wollen– używamy gdy ktoś przekazuje nam informacje, ale mu nie wierzymy.
sollen– używamy do przekazywania informacji, którą gdzieś usłyszeliśmy (np. plotki, media), ale nie jesteśmy pewni czy to prawda lub nie ma bezpośrednich dowodów na prawdziwość tej informacji.

Oto kilka przykładów:

Niemiecki	Polski
Er will das gemacht haben.	On twierdzi, że to zrobił (ale mam co do tego wątpliwości).
Er soll das gemacht haben.	On podobno to zrobił. (nie wiem czy to prawda, ktoś mi tak powiedział)
Er will angeblich fließend Französisch sprechen.	On mówi, że mówi płynnie po francusku (ale mu nie wierzę).
Er soll angeblich fließend Französisch sprechen.	Podobno mówi płynnie po francusku (tak słyszałam od kogoś, ale nie wiem czy to prawda).

Jak aplikacja Taalhammer może pomóc ci z nauką czasowników modalnych?

Poznałeś już całą teorię dotyczącą czasowników modalnych w języku niemieckim. Teraz nadszedł czas, aby opanować je w praktyce. Spróbuj nauki z aplikacją Taalhammer. W aplikacji czeka na ciebie jeszcze więcej materiałów: gotowe kolekcje z przykładowymi zdaniami, słuchanki ze słownictwem, którego akurat się uczysz i wiele innych. Co więcej, będziesz miał również możliwość tworzenia własnych treści. Stwórz własne zdania z czasownikami modalnymi, zapisz je w naszej aplikacji i powtarzaj z algorytmem dostosowanym do twoich potrzeb. Zacznij naukę niemieckiego już dziś i ciesz się szybkimi efektami. Powodzenia!